Vandaag had ik een consult-sessie online (want ja, dat doe ik!). En alweer hoorde ik mezelf op een gegeven moment Phoebe erbij halen. Ik citeer Phoebe vaker, en geloof me, ik citeer nooit iemand, want ik ben heel slecht in het onthouden van feiten, laat staan letterlijke teksten en laat helemaal staan uit films of series.
Maar Phoebe uit Friends blijkt voor heel veel mensen een goede raadgever. Vooral voor alle mensen die doorgaan als 'pleasers'.
Het gaat mij om dit stukje, uit de eerste aflevering. Voor degenen die Friends niet kennen, wacht op de dame aan het eind.
In mijn hoofd heb ik ervan gemaakt:
"Oh I wish I could, but I can't, cause I don't want to."
Geniaal. Briljant. Dit zouden meer mensen moeten doen.
Mensen zijn altijd verbaasd als ik hiermee aan kom zetten. Maar het opent de weg naar erkennen dat 'ergens geen zin in hebben' of 'iets niet willen' prima, nee perfecte redenen zijn om iets te weigeren.
We hebben geen externe factoren nodig als excuus, zoals 'geen tijd' of 'andere dingen te doen'.
Het is trouwens grappig hoe in ons sociale verkeer het inmiddels zo normaal is om je te verschuilen achter het excuus dat je het 'te druk hebt', terwijl alles wat je daar in feite mee uitdrukt is: 'Jij staat op mijn prioriteitenlijst niet op nummer 1.' Te druk betekent: andere dingen gaan voor, dus ik had geen zin om jou voor te laten gaan. Ik heb andere dingen te doen betekent: ik wil andere dingen doen. Ik heb de deadline niet gehaald of jou niet teruggebeld betekent: ik wilde liever slapen, eten, tandenpoetsen, douchen en wellicht avondjes Netflixen en ik heb geen tijd voor jou gemaakt.
Veel mensen zijn niet zo eerlijk als Phoebe. Het is echter niet alleen sociale gewenning die ons minder eerlijk maakt. Veel mensen hebben er moeite mee om nee te zeggen. Ik heb het dus over de pleasers onder ons. De truthbom voor hen is dat je überhaupt het recht hebt om te weigeren. Veel zijn doordrongen van het geloof dat ze altijd moeten doen wat anderen van ze vragen en zichzelf hierdoor wegcijferen. Sterker nog: ze wéten niet eens wat ze zelf willen.
Ze zijn enorm invoegend, sociaal, empathisch, hulpvaardig, maar zijn het niet gewend het gevoel toe te laten als ze zelf weerstand hebben, als iets niet goed voor ze is, als iets niet lekker bij ze past.
Wellicht zijn deze mensen bang om mensen teleur te stellen en daarmee de goedkeuring te verliezen waarvan ze zich afhankelijk voelen. Sommige mensen hebben dit inschikkelijke zichzelf aangeleerd in een jeugd waarin goed gedrag beloond werd met liefde. Of ze kopieerden een ouder die zich wegcijferde.
Je zou hier tegenin kunnen brengen dat de mens een sociaal dier is dat in tribes leeft en instinctief voelt dat het niet verstoten mag worden, omdat dat gevaarlijk is. Maar deze moderne variant die ik zoveel zie bij mensen die bij mij komen voor een sessie, is niet constructief.
De paradox van het verhaal zit hem hier in: mensen om je heen wÃllen niet dat je het voor hen doet. Je partner wil niet dat je het voor hem/haar doet. Die wil dat je het zelf wilt. Je partner wil niet dat je bij hem/haar blijft omdat je bang bent om alleen te zijn. Die wil dat je liefde voelt. Je collega wil niet dat je tegen je zin in komt naar haar feest. Ze wil dat je er zin in hebt! Je hele tribe wil dat je het voor jezelf doet. Ze willen allemaal dat jij het uit eigen wil doet. Dat je het wilt.
Voor die mensen is de wijsheid van Phoebe belangrijk. Phoebe had gelijk. Doe het alleen als je het echt wilt. 'Iets niet willen' is een goede reden om iets niet te doen. Dit is wat mensen bedoelen met 'je grenzen aangeven' of 'bij jezelf blijven'.
Dus volgende keer als je niet volmondig 'ja leuk!' aan het roepen bent, repeat after me:
"Oh I wish I could, but I can't, cause I don't want to."