'Ik moet alles aankunnen'
Een variatie op dit pantser van de robot, is een andere vorm van ‘sterk zijn’. En dat is letterlijk altijd alle hooi op je vork nemen die er maar in de schuur te vinden is.
Ooit de film Encanto gezien? Hierin zien we een prachtige rol, bijna een persiflage van een bepaalde, soms onzichtbare karaktertrek, waar mensen veel last van kunnen hebben.
Luisa laat zien dat wanneer wat je meemaakt in je leven ervaren wordt als ‘druk’, er iets niet goed gaat. Wie gelooft in de gedachte ‘ik moet sterk zijn’, hier uiteindelijk onder zal bezwijken.
Het zijn de topsporters onder ons. De mensen die elke dag trainen.
Letterlijk de mensen die van zichzelf de grootste fysieke prestaties verwachten. Het kan hierbij ook gaan om de druk van ‘perfecte’ prestaties, ook zeker over het onderdrukken van emoties, maar het kenmerkende van deze overtuiging is dat het letterlijk om ‘sterk zijn’ gaat. Op een onbewuste manier is er een grote angst om zwak te zijn. In de ogen van anderen of van jezelf. Zwak zijn zou een grote afgang zijn.
Op een mildere manier kan het ook om niet fysieke prestaties gaan, met de overeenkomst dat je de gedachte hebt dat je het allemaal moet kunnen. Het kan de drummer van de band (of de organisatie) zijn die de gewoonte heeft om altijd alles regelen voor de anderen. Van de website bouwen tot het regelen van het eten, drinken en het vervoer en de gigs zelf. De zanger die komt alleen maar opdraven voor de optredens, en ook nog te laat, of dronken. De drummer is de motor. Het is degene die alle dagen vol plant met afspraken omdat ze bij alle feestjes aanwezig wil (kunnen) zijn. Na haar werk gaat ze eten met haar vioolvriendinnen, heeft ze een repetitie, en daarna fietst ze nog even de stad door om – veel later dan de rest– bij een borrel te zijn van weer een andere vriendenclub. Het gaat om de studenten die co-schappen lopen, maar daarbij ook nog een druk sociaal leven onderhouden en sporten. Of het is die vriendin die altijd alle restaurantjes boekt en datumprikkers eruitgooit om bijeenkomsten te organiseren, maar ook nog alle verkleedkleren voor de carnaval van de kinderen regelt, de verjaardagskado’s voor verjaardagen. Het is die vrouw die de levens van iedereen in het gezin nauwkeurig in de gaten houdt, alsof ze alle levens tegelijk leeft. Ze houdt de administratie bij, de planning, de communicatie, is de feestcommissie, doet de inkoop, de catering, alsof ze alle functies in een bedrijf bekleedt. Ze doet het en ze gaat maar door en neemt nooit, nooit, nooit een pauze. Geen dagje sauna voor zichzelf, geen dagje niksen in pyjama. Altijd voor iedereen klaarstaan en in de produktiemodus, voor een groot deel voor anderen. Alsof je altijd allerlei ballen hooghoudt. Jij hebt geen rust nodig, jij kan het allemaal aan. 'Gooi nog maar een taakje boven op die grote berg ballast die ik daar toch al heb zitten. Dat kan er ook nog wel bij. Ik kan alles aan.'
Het zijn weliswaar vaak de ‘sterkeren’ die dit doen, niet zozeer altijd met spierballen, maar wel mentaal sterk. Zij kunnen het aanvankelijk aan om veel op te pakken. ‘Laat mij dat maar doen, dan is het sneller gebeurd,’ kan de gedachte erachter zijn. ‘Als ik het niet doe, doet niemand het,’ is een andere. Het lijkt een manier om de zaakjes in de wereld onder controle te houden, uit een angst dat het anders misgaat. Weinig vertrouwen in het oplossend vermogen van de mensen om je heen. Maar ook doen ze het wellicht voor de waardering. Er is een traditie ingeslopen dat mensen op je zijn gaan rekenen, mensen waarderen het van je en ze verwachten het. Nu kun je er eigenlijk niet mee stoppen. Degene die overal tegelijk aanwezig wil zijn denkt: ‘Ik kan dit toch? Ik haal alles eruit wat erin zit.’ En de topsporter: ‘Het lijkt erop dat ik goed ben, dus ik ga ervoor.’
Het is natuurlijk niet erg als je in een bepaalde context nu eenmaal degene bent die meestal de leiding neemt. Of iemand die topprestaties levert.
Totdat je je afvraagt wat er zou gebeuren als je zou verliezen of opgeven. Totdat je je afvraagt waarom jíj het allemaal moet doen. Totdat je merkt dat jij geen tijd meer hebt om te doen wat je echt zelf wilt doen. Totdat al dat hooi op je vork er hier en daar af begint te vallen omdat het gewoon te veel is. Totdat alles wat je doet, voelt als een verplichting. Totdat het voelt alsof de wereld op je ‘drukt’.
Totdat je voelt dat het zwaar is om te zwoegen. Als je het gevoel krijgt dat je eens aan rust toe bent, als je voelt dat je moet opladen maar niet weet hoe, omdat je het zo druk hebt met al die ‘verplichtingen’, dan ben je eigenlijk al aan de late kant. Dan moet je namelijk heel snel de overtuiging loslaten ‘ik moet sterk zijn’.
Het wordt tijd om naar je lichaam te luisteren. Je hebt het ‘druk’, maar je ervaart het bovendien als druk óp jou, alsof de wereld zwaar op jou drukt. Het zijn niet de dingen zelf die teveel zijn, maar voor jou is het nu gewoon genoeg. De druk is iets subjectiefs. Je ervaart het als teveel en dat is een alarmbel waar je naar moet luisteren, anders raak je burned out. En daarom moet je gaan schrappen.
Je mag best moe zijn. Je mag grenzen stellen, naar je lichaam luisteren. Het mag ‘teveel’ zijn. Gooi de wereld van verplichtingen eens van je rug af en kijk wat je écht graag met je leven zou willen doen. Je bent niemand verplicht om sterk te zijn.
Bovendien: je mag ook eens zwak zijn. Je hoeft niet altijd sterk te zijn. Je mag ontspannen leven, zonder juk, zonder druk.